Hội Thánh Tin Lành Lời Sự Sống – Ngày 19/12/2020 là ngày thứ 8 trong kỳ lễ Chanukah tại đất nước Do Thái, lễ hội này được gọi tên là Lễ Hội Ánh Sáng, trọng tâm trong kỳ lễ đó chính là đèn thắp sáng có tên là Menorah. Có hai loại đèn: đèn 7 ngọn và đèn 9 ngọn nến đều được nhắc đến như là Menorah, nhưng mỗi cây đèn đều có những lịch sử ly kỳ khác nhau.
ĐÈN 7 NGỌN.
Đèn 7 ngọn là cây đèn mà Chúa đã chỉ cách để tạo nên một cách tỉ mỉ trong Xuất Ê-díp-tô ký 25:31-39. Đèn này được đặt trong hội mạc, hay trong nơi chí thánh trước hòm bảng chứng và phải được thắp sáng luôn luôn trong lều tạm hay trong đền thờ như trong Xuất 27:20 có chép “Ngươi hãy truyền cho dân Y-sơ-ra-ên đem đến dầu lọc ô-li-ve ép, đặng thắp đèn cho đèn sáng luôn luôn.”
Đây là cây đèn rất đặc biệt, một Menorah bảy ngọn được nhắc đến trong sự hiện thấy của tiên tri Xa-cha-ri như là năng quyền của Đức Thánh Linh: “Ấy chẳng phải là bởi quyền thế, cũng chẳng phải là bởi năng lực, bèn là bởi Thần ta, Đức Giê-hô-va vạn quân phán vậy.” (Xa-cha-ri 4:6). Đến thời tân ước, khi sứ đồ Giăng được Chúa cho nhìn thấy những hình ảnh trên thiên đàng thì ông viết lại: “Từ ngôi ra những chớp nhoáng, những tiếng cùng sấm; và bảy ngọn đèn sáng rực thắp trước ngôi: Đó là bảy vị thần của Đức Chúa Trời.” (Khải Huyền 4:5).
ĐÈN 9 NGỌN
Ngày nay, trong lễ hội ánh sáng Hanukkah thì Menorah được nhắc đến như là cây đèn 9 ngọn, để phân biệt thì người ta thường gọi đèn 9 ngọn này là đèn Hanukkah. Mỗi một ngọn đèn trong đó tượng trưng mỗi một ngày phép lạ chiếu sáng trong thời kỳ đền thờ bị phá hủy. Ngọn thứ 9 ở giữa được gọi là “ngọn giúp đỡ” dùng để thắp sáng các ngọn còn lại. Mỗi một ngày, người Do Thái sẽ thắp sáng 1 ngọn đèn cho đến ngày thứ tám để ăn mừng và nhắc đến phép lạ hình thành nên ngày lễ này. Phép lạ được nhắc đến ở đây đó chính là với một chút dầu đủ để thắp sáng trong 1 ngày mà người ta đã thắp sáng được 8 ngày, vì vậy mà người ta dùng cây đèn 9 ngọn để nhớ đến điều đó.
Trở lại với cây đèn mà Chúa dạy dân sự Chúa làm trong Xuất 25, cây đèn 7 ngọn trước hòm bảng chứng ngày nay ở đâu?
MENORAH ( ĐÈN 7 NGỌN ) NGÀY NAY Ở ĐÂU?
Sau khi vây hãm thành Giê-ru-sa-lem, thì vào ngày 9 tháng Av năm 69 TCN, người La Mã, dẫn đầu là Titus đã chọc thủng được tường thành Giê-ru-sa-lem và họ đã cướp bóc cũng như phá hủy Đền Thánh.
Vào năm 81 TCN, ngay sau cái chết của anh trai mình là Titus, hoàng đế Domitian đã cho xây dựng một cổng vòm mô tả đoàn diễu hành khải hoàn sau chiến thắng của Titus trước thành phố Jerusalem.
Ngày nay, vẫn còn tồn tại vòm cửa của Titus, mà trên đó miêu tả việc rước những vật phẩm cướp được từ Đền thờ Do Thái, bao gồm kèn bạc, bàn trần thiết, và nổi bật nhất là MENORAH vàng. Các kho báu cướp được từ Giê-ru-sa-lem đã cất giữ và trưng bày trong “vườn hòa bình” ở Rome.
Talmud kể về câu chuyện của Rabbi Eliezer cùng các rabbi khác khi chữa bịnh cho con gái của Caesar thì họ đã nhìn thấy được nhiều vật phẩm từ đền thờ bao gồm tzitz vàng (dải vàng được thầy tế lễ tối cao đeo), Parochet (Bức màn) và Menorah. Dựa trên những câu chuyện này mà người ta tin rằng Menorah cũng như những vật phẩm khác đã được đưa đến Rome sau khi đền thờ bị phá hủy.
Tuy nhiên, “vườn hòa bình” của Rome đã bị hỏa hoạn năm 191 TCN, bị hư hại và bị phá hủy nhiều lần. Ngoài ra, bản thân Rome cũng bị đánh chiếm, bị cướp bóc vào những năm 410 TCN bởi người Visigoth dưới thời Alaric I. Đáng kể hơn là vào năm 455 TCN người Moor dưới thời Vua Genseric, đã phá hoại và cướp phá các kho báu của Rome trong 14 ngày.
Một số người ngày nay cho rằng Menorah có thể đã bị cất giấu hoặc bị mất trong sông Tiber ở Rome. Người khác thì cho rằng Menorah có thể đã bị nấu chảy để lấy vàng. Truyền thuyết nói khi vua Alaric của người Visigoth qua đời, người Visigoth đã chôn cất ông cùng với Menorah mà họ cướp được.
Tuy nhiên, những người khác lại cho rằng Menorah đã bị người Vandals lấy khỏi La Mã trong cuộc cướp phá đáng kể hơn vào năm 455 TCN và đưa đến Carthage (Tunisia ngày nay). Khi chính Carthage bị cướp phá, nó cuối cùng nằm trong tay của Đế chế Byzantine. Hoàng đế Justinian của Đế chế Byzantine, do tin rằng Menorah bị nguyền rủa nên đã gửi nó trở lại Jerusalem, và bị mất tích khi người Ba Tư chiếm được Jerusalem vào thế kỷ thứ 7 TCN.
Ngày nay vẫn còn có nhiều ý kiến khác nhau về nơi vị trí của Menorah nhưng theo Midrash (Bamidbar Rabbah 15:10) cho rằng, Menorah có từ thời Môi-se đã bị giấu đi bởi người Do Thái khi đền thờ đầu tiên bị tàn phá. Đến thời đền thờ thứ hai thì Talmud (Menachot 28b) có nói đến Menorah trong thời kỳ này luôn thay đổi từ đá, sắt, thiếc, bạc và vàng. Bởi vậy, ngay cả Menorah có ở đâu thì nó không phải là thứ nguyên bản cần thiết cho đền thờ thứ ba.
Midrashc (Bamidbar Rabbah 15:10) của người Do Thái cho rằng đến ngày cuối cùng Chúa sẽ thương xót dân sự Chúa. Ngài sẽ giúp họ xây dựng lại đền thờ thứ ba, khôi phục lại hòm giao ước ( bao gồm cả Menorah) ở đúng vị trí của họ và đó là lý do để cả dân Do Thái vui mừng. Và nói như cách của người Do Thái, nguyện ngày đó có thể nhanh chóng đến trong kỳ của chúng ta.
Biên tập bởi Mục Vụ Do Thái Lời Sự Sống Việt Nam.
