Những khám phá này minh họa cho những công tác quan trọng đang diễn ra ở các cuộc khai quật trên khắp Israel hàng năm, và chỉ mới chạm đến bề mặt của những gì đã được tìm thấy trong năm 2013. Rất có thể một thập kỷ nữa kể từ bây giờ, với quan điểm đa chiều hơn và được đào sâu hơn, những khám phá quan trọng nhất năm 2013 có thể sẽ hoàn toàn khác biệt với danh sách này.
1. Con bọ hung Khirbet el-Maqatir Ai Cập
Ảnh: Michael C.Luddeni/ Hiệp hội Nghiên cứu Kinh thánh
Chiếc bùa hộ mệnh nhỏ xíu này dài gần 20mm, chạm khắc theo hình dạng quen thuộc của con bọ phân, có niên đại vào cuối Thời kỳ Đồ đồng I, khoảng năm 1550-1450 trước Công nguyên. Nó được phát hiện trong phần tàn tích của một pháo đài tại Khirbet el-Maqatir, chín dặm về phía bắc Jerusalem, và góp phần củng cố giả thuyết của các nhà khai quật rằng khu vực này là vị trí thực sự của A-hi, thành phố bị phá hủy trong sách Giô-suê 8.
Các nhà khảo cổ có mặt tại hiện trường thường có xu hướng gắn liền việc thiếu bằng chứng về sự hủy diệt thành A-hi, có thể có niên đại vào thời Giô-suê, để đặt nghi vấn về tính chính xác của câu chuyện chinh phạt này.
2. Máy ép nho ở Gít-rê-ên
Những chiếc máy ép nho cổ xưa được tìm thấy trên khắp đất nước Israel. Thực tế, chiếc máy ép nho này là một trong những chiếc lớn nhất và nằm gần một trong những vườn nho nổi tiếng nhất của Kinh Thánh. 1Các Vua 21 kể về câu chuyện hoàng hậu Giê-sa-bên gian ác âm mưu với chồng, vua A-háp, để trừ khử Na-bốt và biến vườn nho thành vườn rau cho cung điện của nhà vua như thế nào.
Gít-rê-ên là một trong những thành phố thủ đô của vương quốc phía Bắc, một địa điểm quan trọng trong lịch sử của Israel, nhưng nó đã được khai quật một phần. Và mặc dù có 7.000 năm lịch sử dựa trên các di tích đồ gốm được tìm thấy ở khu vực này, nó không phải là một ngọn đồi dốc đứng một bên như các nơi gần đó ở Megiddo và Beit She’an. Cuộc khai quật mới bắt đầu vào năm 2013 vẫn chưa xác định được niên đại của chiếc máy ép rượu này. Nhưng chắc hẳn cuộc khai quật sẽ tiết lộ thêm nhiều điều về lịch sử của thành phố này, vốn được A-háp và Giê-sa-bên ưa thích hơn là thành Samaria.
3. Hầm chứa rượu ở Tel Kabri
Eric H. Cline/George Washington University
Làm việc gấp đôi, các nhà khai quật đã lôi lên được 40 thùng rượu từ một phòng chứa trong đống đổ nát của một tòa nhà nguy nga tám dặm về phía đông bắc của Akko. Dung tích của các thùng hơn 1893 lít, ước tĩnh đổ đầy khoảng 3.000 chai rượu vang. Đó là hầm rượu vang lâu đời nhất và lớn nhất của Israel.
Các thành phần được phát hiện trong dư lượng rượu vang bên trong thùng tương tự như các thành phần được mô tả là các viên hình nêm được khai quật vào những năm 1930 trong đống đổ nát của Mari, một thành phố của người Sumer và Amorite trên sông Euphrates.
Cung điện này của người Canaan có niên đại khoảng 1700 trước công nguyên – được biết đến với những mảnh vỡ của bức tường và tranh tường tầng theo phong cách Minoan hiếm có phát hiện mấy năm trước. Danh tính của những cư dân với khả năng tinh xảo này vẫn chưa được xác định.
4. Cung điện hoàng gia tại Khirbet Qeiyafa
Cung điện của vua David, như một số báo cáo mô tả, có lẽ không được sử dụng làm khu sinh hoạt của nhà vua. Nhưng những tàn tích của cung điện này và của nhà kho gần đó được khai quật trong mùa khai quật thứ bảy và cuối cùng này đã giúp xác định phân loại Khirbet Qeiyafa là một thành phố của người Giu-đa bảo vệ nghiêm ngặt từ thời Vua David. Nhìn ra thung lũng Elah, nơi nổi tiếng mà David đã đối đầu với Goliath,thành Khirbet Qeiyafa rõ ràng được xây dựng để giúp bảo vệ Jerusalem và cao nguyên Judean từ đồng bằng Philitin.
5. Tượng Nhân sư Hát-so
Ảnh: Giáo sư Amnon Ben-Tor và Tiến sĩ Sharon Zuckerman
Các bàn chân trước của nhân sư, được tìm thấy vào mùa hè vừa qua tại Tel Hát-so, có tên vua Menkaure được khắc giữa hai chân. Menkaure là một pharaoh triều đại thứ tư đã xây dựng kim tự tháp thứ ba và cũng là nhỏ nhất trong các kim tự tháp vĩ đại trên cao nguyên Giza khoảng 1.000 năm trước thời Xuất Ê-díp-tô. Không có pho tượng nhân sư nào khác từng được tìm thấy bên ngoài Ai Cập ở phía đông Địa Trung Hải. Mảnh bức tượng này đã được tìm thấy trong một lớp phá hủy có niên đại có từ thế kỷ 13 trước Công nguyên, thời kỳ Các Quan Xét. Các Quan Xét 4 kể về câu chuyện của Deborah và cuộc nổi dậy chống lại Gia-bin, vua Hát-so Canaan.
6. Vàng tích trữ tìm thấy gần Núi Đền
Nhà khảo cổ học Eilat Mazar giới thiệu những phát hiện lịch sử của đội ngũ mình trong một cuộc họp báo tại HU. Ảnh: DANIEL K. EISENBUD
Một huy chương vàng, đường kính 10cm có khắc hình chân đèn bảy ngọn khắc, được tìm thấy trong đống đổ nát của một kiến trúc thời Byzantine chỉ 50 mét từ bức tường phía nam của Núi Đền. Ba mươi sáu đồng tiền vàng cũng được tìm thấy trong hầm chứa, cùng với đồ trang sức vàng và bạc.
Khám phá ngoạn mục này có niên đại vào khoảng thế kỷ thứ bảy, muộn hơn so với thời kỳ Kinh thánh. Nhưng chúng có thể đem đến những hiểu biết mới về thời kỳ năng động này khi người Ba Tư giành quyền kiểm soát Jerusalem từ các Cơ đốc nhân La Mã, gieo hy vọng vào lòng người Do Thái, những người muốn xây dựng lại đền thờ. Nhưng sau đó các tín hữu giành lại quyền kiểm soát Jerusalem, để rồi một lần nữa nó bị người Hồi giáo chinh phục, và một nhà thờ Hồi giáo được xây dựng trên Núi Đền thờ.
7. Căn cứ của quân đoàn La Mã ở Galilê
Các nhà khảo cổ sử dụng hình ảnh vệ tinh có độ phân giải cao và radar thâm nhập mặt đất để xác định vị trí của trụ sở chính được quân đoàn La Mã thứ sáu sử dụng vào giữa năm 120 và 300 sau Công nguyên. Khu vực này nằm giữa Tel Megiddo, một trong những địa điểm quan trọng nhất của Khảo cổ học Kinh thánh, và những tàn tích được phát hiện trước đây của một trong những nơi thờ phượng của người Cơ Đốc được biết đến đầu tiên trong lịch sử. Người ta đang lên kế hoạch để phát triển khu vực này thành một điểm du lịch lớn.
8. Dinh thự của các thầy tế lễ ở trên Núi Zion
Các nhà khảo cổ làm việc ngay bên ngoài các bức tường của Thành phố Cổ của Jerusalem, gần cổng Zion, đã phát hiện ra một tòa nhà từ thời Chúa Giêsu. Các tầng thấp hơn được bảo quản tốt cách lạ thường của ngôi nhà có thể tiết lộ các thông tin mới về cuộc sống thế kỷ thứ nhất. Cho đến nay họ đã phát hiện ra một phòng tắm. Ngôi nhà có thể do một gia đình của các thầy lễ lễ trong đền thờ cư ngụ.
Ảnh: Shimon Gibson / UNC Charlotte
9. Thêm một tầng địa chất tại Ghê-xe
Trong quá trình di dời một bức tường của thời đại đồ sắt thế kỷ mười để chạm đến tầng địa chất thời đại đồ đồng vào khoảng năm 1400 trước Công nguyên, các nhà khai quật tại Ghê-xe tìm thấy một tầng chưa hề được biết đến trước đó giữa hai giai đoạn. Ghê-xe là khu chuẩn mực trong Kinh Thánh Khảo cổ học. Khai quật này và hai dự án bổ sung diễn ra ở khu vực này, – một cuộc khảo sát khu vực xung quanh và cuộc khai quật của các hệ thống nước Ghê-xe, hẳn tiết lộ thông tin mới về cuộc sống trước và sau thời điểm định cư của người Israel.
10. Kim tự tháp đá dưới biển Galilee
Chồng đá hình nón này dấy lên nhiều nghi vấn trong năm 2013. Làm thế nào và tại sao nó nằm dưới nước gần cửa phía nam của hồ nước cho đến nay vẫn là một bí ẩn. Ước chừng niên đại khoảng năm 2000 trước Công nguyên, hoặc sớm hơn, nó có thể có liên hệ với một khu vực đang được khai quật gần đó là Khirbet Kerak. Các nhà khảo cổ học dưới nước hy vọng sẽ bắt đầu nghiên cứu những tảng đá này để xem họ có thể khám phá ra lý do tại sao chúng hiện diện ở đó không.
-Ctv Thảo Nguyên dịch từ christianitytoday.com-
